Cá Anh Vũ thuộc họ Cá Chép, được biết đến là loài cá có thịt ngon, có tác dụng làm thuốc chữa bệnh và mang cả ý nghĩa may mắn. Vào thời phong kiến trước, loài cá này vô cùng quý và được dùng để tiến vua. Ngày nay, cá Anh Vũ là một trong những loại cá đắt nhất Việt Nam và được các ngư dân, thương lái săn lùng ráo riết.
Tên thường gọi: cá Anh Vũ, cá mõm lợn
Tên khoa học: Semilabeo notabilis
Chế độ ăn: chủ yếu là tảo lục, tảo khuê, các loài động vật không xương sống
Tuổi thọ trung bình trong tự nhiên: chưa xác định
Kích thước: trung bình, từ 31 – 67cm
Cân nặng: có thể lên đến 5kg
Tình trạng trong Sách Đỏ: thuộc tình trạng đang cần được bảo tồn ở mức độ V
Môi trường sống của cá Anh Vũ
Cá Anh Vũ sinh sống chủ yếu tại các khu vực sâu nước chảy trong và chảy xiết, đáy có đá và phân bố phổ biến tại khu vực thượng lưu các hệ thống sông như:
- Tại Việt Nam: hệ thống sông Hồng, sông Kỳ Cùng và sông Lam thuộc các tỉnh Yên Bái, Phú Thọ, Hòa Bình, Lạng Sơn, Nghệ An; phân bố chủ yếu ở phía Bắc Việt Nam và ở vùng cao Tây Nguyên.
- Tại Trung Quốc: trong lưu vực sông Kim Sa thuộc các tỉnh Tứ Xuyên, Vân Nam và sông Châu Giang của tỉnh Quảng Đông, Quảng Tây
Đặc điểm, hình dạng và đặc tính cá Anh Vũ
- Cá Anh Vũ được chia thành 3 loài: loài 1 là cá Anh Vũ Phú Thọ (nặng 1kg), loài 2 là cá Anh Vũ Tây Nguyên (nặng 2kg) và loài 3 là cá Anh Vũ đầu vàng (còn gọi là cá Hoàng Anh Vũ, trông như cá La Hán)
- Cá có thân dày, dài tròn và thuôn dần về phía đuôi, không có râu, khá giống với cá Trắm, cá Trôi ở đồng bằng
- Thân cá màu xám tro, bụng màu vàng nhạt;
- Có nhiều vây: vậy ngực có 14 tia vây, vậy bụng khoảng 8-9 tia vây, vây hậu môn có 5 tia vây, vây lưng có 8 tia vậy và vây đuôi thì chưa xác định chính xác, tất cả vây đều có màu xám hoặc xám vàng. Đặc biệt, vây lưng có hình dạng lưỡi liềm, uốn cong đều.
- Mồm là đặc điểm nhận dạng đặc biệt và khác biệt nhất của loài cá Anh Vũ: mồm rất dày, trề ra và quặp xuống dưới, môi trên dày, môi dưới hình tam giác cũng khá dày, bên ngoài môi được bao phủ bởi một lớp trông như xúc tu bạch tuộc, với nhiều gai thịt tròn nổi.
- Cá chỉ sống ở sâu trong các hang đá, nơi có nước xiết, vì chúng ưa nhiệt độ lạnh
Đừng bỏ qua: Cá La Hán và 6 điều thú vị cần khám phá
“Sự tích” chiếc mõm lợn của cá Anh Vũ
Do sống chủ yếu ở những vùng nước xiết, nên cá phải có cái miệng cực khỏe để há ra, bám vào vách đá cho khỏi bị trôi đi; đồng thời, dùng cái miệng đó để hàng ngày hàng giờ cạo vào rêu đá, bóc rêu ra ăn. Vì thế, lâu dần, cái mõm cá cứ to dần và quặp lại giống như cái mõm lợn. Cái tên cá mõm lợn cũng bắt nguồn từ đó, thay thế cho tên cá Anh Vũ tại một số nơi; đó cũng là lý do mà khi đến vùng Long Châu, nếu bạn hỏi về cá Anh Vũ thì hầu như không một ai biết.
Thức ăn của cá Anh Vũ
Như đã trình bày trên đây, cá Anh Vũ ăn rong rêu ở các tảng đá, dùng miệng để cạo và liếm rong rêu, chứ không đi tìm mồi như các loại cá khác. Ngoài ra, cá Anh Vũ còn ăn các loại tảo lục, tảo khuê và những loài động vật không xương sống nhỏ dưới nước.
Cách săn cá Anh Vũ hiệu quả nhất
Một thợ săn cá Anh Vũ lao luyện chia sẻ: “Cách tốt nhất để đi săn cá Anh Vũ là phải có 3 người (có sức khỏe tốt và biết dùng lưới quây cá), cùng lặn xuống đáy sâu rồi mỗi người cầm một góc lưới để quây kín các hốc đá; rồi sau đó mới đánh động để cá chạy ra ngoài. Nên đi săn vào những hôm trời lạnh, càng là những hôm trời lạnh thì khả năng bắt được cá Anh Vũ sẽ càng cao. Vì phải lặn xuống sâu, nhiệt độ nước lạnh nên thợ săn phải cắn răng uống nước mắm nguyên chất, ngậm ống tiro, đeo kính lặn mà lặn xuống để lần mò. May mắn thì săn được mươi con, còn không may, trường hợp xấu nhất thì bị ứa máu tai máu mũi rồi chết mất xác dưới lòng sông; nhẹ hơn thì bị điếc, loãng tai hay bị một số bệnh liên quan khác.”
Giá trị đặc biệt của cá Anh Vũ
Huyền sử người Việt cổ truyền lại rằng, cá Anh Vũ ở Việt Nam thời xưa, từ 2.000 năm TCN được một người dân dâng lên vua Hùng và được vua Hùng ban tên Anh Vũ, phong là “Văn Lang đệ nhất ngư” và ra chiếu dụ yêu cầu nhân dân phải dâng triều đình nếu bắt được loài cá này. Vì thế, lưu truyền cá Anh Vũ là sản vật tiến vua cũng có nguồn gốc từ đây.
Ngày nay, cá Anh Vũ cũng cực kỳ quý hiếm, trở thành đối tượng săn lùng của nhiều tay săn, thương lái khắp nơi trên cả nước. Họ lập thành phường, thành đội ngày đêm sử dụng các phương tiện tàu thuyền, máy móc hiện đại, lưới cụ dày đặc giăng kín các dòng sông, rồi dùng kích điện để bắt cá. Từ đó, cá to, cá nhỏ đều bị bắt sạch, khiến loài cá Anh Vũ một thời là “báu vật” trời ban trở nên thưa dần và quý hiếm.
Quý hiếm là thế nên cái giá của loài cá này chắc chắn sẽ không hề nhỏ, và nhiều người sẵn sàng bỏ ra tiền triệu để tìm mua loại cá giá trị này. Hiện nay, giá mỗi kg cá Anh Vũ dao động từ 2,5 – 3 triệu đồng. Một số nơi khác bán mức giá thấp hơn, song cũng đều trên 1 đến vài triệu đồng 1 con.
Vì thế, những người săn cá Anh Vũ cho rằng, vất vả là thế, nguy hiểm nhiều, nhưng nếu may mắn, trong một năm bám trụ trên dòng sông sâu thẳm, chỉ cần mươi lần bắt được cá Anh Vũ thì cuộc sống sẽ có nhiều điều hạnh phúc hơn.
Những thông tin thú vị khác
- Cá Anh Vũ mỗi khi bắt được phải đem thả vào chậu nước thật sạch và thực hiện thay nước liên tục để tránh làm cá chết. Vì chỉ cần bắt lên và thả vào nước không sạch trong vòng 3 tiếng đồng hồ, cá Anh Vũ sẽ chết ngay.
- Cá Anh Vũ chỉ sống ở nơi nước xiết, ăn rong rêu nên đặc biệt thanh sạch; ăn cá có thể chữa được bệnh táo bón, nóng nhiệt và bồi bổ thận, hoàn.
- Bạn sẽ không bao giờ dùng cần câu – lưỡi câu và mồi nhử để câu được cá Anh Vũ. Những người đi săn loại cá này phải cầm theo lưới và tự mình lặn sâu xuống dưới nước để bắt. Việc làm này về lâu dài rất ảnh hưởng đến sức khỏe ngư dân, có thể nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng.
- Mới đây, một kỹ sư ở Phú Thọ đã nghiên cứu và nhân giống thành công loài cá Anh Vũ đang có nguy cơ tuyệt chủng được báo động trong Sách Đỏ và tiến hành thả lại vào môi trường tự nhiên để gây dựng lại nguồn gen cá quý hiếm
Đọc thêm: 8 Loại Cá Chim Phổ Biến Nhất Hiện Nay Và 10+ Thông tin Thú Vị Cần Biết
