Loài cá heo đa năng này (đúng vậy, chúng không phải là cá voi) có thể là động vật có xương sống phân bố rộng rãi nhất trên hành tinh, sống từ các vùng cực bắc đến đường xích đạo. Cá voi sát thủ có chế độ ăn rất phong phú, từ cá, chim cánh cụt cho đến các loài động vật biển có vú như hải cẩu, sư tử biển và thậm chí cả cá voi—và chúng đã phát triển những phương pháp săn mồi vô cùng tinh vi.
Một số cá voi sát thủ ở Nam Cực hợp tác tạo ra những cơn sóng lớn để đánh bật hải cẩu khỏi các tảng băng trôi. Những con khác đã tìm ra cách moi gan của cá mập trắng lớn—đôi khi tự làm, và chỉ trong vài phút ngắn ngủi.
Cá voi sát thủ thực sự đáng kinh ngạc khi quan sát, và vì là loài sinh vật sống ven biển, chúng ta có thể nhìn thấy chúng qua các tour du lịch trên biển khắp thế giới. Robert Pitman, nhà sinh thái học biển tại Viện Động vật có vú biển của Đại học Bang Oregon, khuyến khích mọi người nên trải nghiệm điều này ít nhất một lần trong đời.
"Đây là loài săn mồi đỉnh cao lớn nhất mà chúng ta có trên hành tinh hiện nay," Pitman chia sẻ với National Geographic. "Chúng ta chưa từng thấy điều gì giống như nó kể từ khi khủng long còn tung hoành trên Trái Đất."
Dưới đây là những điểm nổi bật từ các báo cáo về loài săn mồi khổng lồ này.
1. Cá voi sát thủ ngoài khơi săn những con mồi khổng lồ
Vào tháng 3 năm 2024, các nhà khoa học đã phát hiện ra một quần thể cá voi sát thủ hoàn toàn mới: Những con cá săn mồi ở vùng biển khơi, chuyên săn các loài cá voi lớn và những con mồi khổng lồ khác.
Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Aquatic Mammals, những sinh vật biển khơi này đã được phát hiện tại nhiều địa điểm xa xôi ngoài khơi Oregon và California, ở những khu vực có độ sâu lên tới 4.500 mét.
Quần thể này có chế độ ăn gồm những con mồi cỡ lớn như cá nhà táng, hải cẩu voi và cá heo. (Xem video: cá nhà táng đấu với cá voi sát thủ.) “Biển khơi không phải là nơi hỗ trợ nhiều loài săn mồi lớn; nó thường được mô tả như một sa mạc khổng lồ, vì vậy chúng tôi không ngờ lại tìm thấy nhiều loài động vật khác nhau như vậy,” Josh McInnes, người đứng đầu nghiên cứu, chia sẻ.
2. Cá voi sát thủ dùng sóng để săn mồi
Tại một khu vực ở Nam Cực, khoảng 100 con cá voi sát thủ đã thuần thục kỹ thuật săn mồi gọi là "tạo sóng". Bí quyết của chúng là: hợp tác cùng nhau để biến nước thành vũ khí.
Sau khi xác định mục tiêu là con hải cẩu trên tảng băng, chúng lập thành một hàng dọc và lao tới. Trước khi chạm tới tảng băng, chúng đồng loạt lật nghiêng và lặn xuống nước.
Động lực tạo ra một làn sóng mạnh mẽ đến mức làm nước ngập mặt băng, làm nứt bề mặt và khiến con hải cẩu chao đảo. Chúng lặp lại hành động này một cách từ tốn, và sau lần thứ ba, con hải cẩu bị quét khỏi tảng băng và rơi xuống biển, nơi một con cá voi sát thủ nhanh chóng chộp lấy nó từ bên dưới.
3. Cá voi sát thủ săn cá mập trắng đơn độc
Một con cá voi sát thủ nổi tiếng với khả năng lấy gan cá mập nay đã khiến các nhà khoa học thêm ngạc nhiên: Tự mình hạ gục cá mập trắng khổng lồ.
Lần đầu tiên, các nhà khoa học ghi nhận cảnh một con cá voi sát thủ đơn độc giết cá mập trắng lớn vào tháng 3 năm 2024.
Cảnh quay từ tháng 6 năm 2023 tại Vịnh Mossel cho thấy con cá voi sát thủ có tên Starboard giết chết một con cá mập trắng dài 2,5 mét chỉ trong vòng hai phút, rồi nhai gan của nó ngay trước mặt tàu của nhà quay phim. Starboard thường săn mồi cùng người họ hàng của mình là Port ở Nam Phi, nhưng lần này nó tự thực hiện.
“Chiến lược săn mồi của Starboard lần này thực sự khiến chúng tôi bất ngờ,” nhà nghiên cứu Alison Towner chia sẻ.
4. Cá voi sát thủ săn cá heo chuột—chỉ để vui đùa?
Vào năm 2005, Deborah Giles đã chứng kiến một cảnh tượng mà bà không bao giờ quên—một con cá heo chuột chết bị nhóm cá voi sát thủ đẩy bằng mõm trên vùng biển ngoài khơi bang Washington.
“Họ đang làm gì vậy?” Giles, Giám đốc khoa học của tổ chức phi lợi nhuận Wild Orca, băn khoăn. Các nhà khoa học lần đầu ghi nhận hành vi này vào năm 1962 và kể từ đó, đã có hơn 70 trường hợp tương tự được quan sát.
Những con cá voi sát thủ thường phối hợp, đẩy con cá heo chuột bằng mõm, ngậm nó trong miệng và thậm chí tung nó lên khỏi mặt nước. Hành vi này khiến các nhà khoa học tin rằng chúng đang chơi đùa.
5. Cá voi sát thủ hợp tác để đánh chìm thuyền
Trong ba năm qua, một nhóm cá voi sát thủ ngoài khơi bán đảo Iberia đã thu hút sự chú ý khi liên tục tấn công và đánh chìm thuyền trong khu vực.
Cuộc tấn công đầu tiên được ghi nhận ở eo biển Gibraltar vào tháng 5 năm 2020, và hàng chục vụ việc tương tự đã xảy ra kể từ đó. Đa phần, những con cá voi sát thủ nhắm vào bánh lái của những con thuyền buồm nhỏ.
Vào tháng 6 và tháng 11 năm 2022, hai vụ tấn công đã khiến thuyền bị chìm, và vào tháng 5 năm 2023, một chiếc thuyền hư hỏng nặng đã chìm trong khi được kéo vào bờ.
"Hoàn toàn có thể lý giải rằng chúng làm điều này vì chúng có thể và vì chúng thấy vui," Hanne Strager, nhà đồng sáng lập Trung tâm Cá voi Andenes, chia sẻ.
