Khi nói đến bảo tồn động vật hoang dã, có 2 đại diện mà chúng ta không thể không nhắc tới đó là Đại bàng hói Mỹ và Linh dương sừng thẳng Ả Rập (Oryx leucoryx). Quần thể đại bàng từng là biểu tượng của nước Mỹ này từng có thời điểm giảm xuống còn 500 cặp, lý do bởi việc sự dụng rộng rãi một loại thuốc trừ sâu có tên là DDT. DDT được cấp phép để sự dụng trong nông nghiệp, loại thuốc này đã khiến cho trứng của Đại bàng hói bị mỏng đi, cũng như mất đi nguồn thức ăn dồi vào, môi trường sống và việc săn mồi trở nên khó khăn. Chính phủ Mỹ đã cấm DDT vào năm 1972, từ đó loài chim này được bảo vệ bằng nhiều quy định khác nhau sau đó một năm. Sau ngần ấy năm, Đại bàng hói đã phát triển lại số lượng và được loại bỏ tên khỏi danh sách có nguy cơ tuyệt chủng.
Giờ tới lượt Linh dương sừng thẳng Ả Rập, một con linh dương có chiều cao trung bình 1 mét, nặng trên dưới 70kg. Chúng bị săn bắn và giết hại nhiều hơn Đại bàng hói mãi cho tới chúng không còn được nhìn thấy ở khu vực Trung Đông vào những năm 1960. Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế, đã sử dụng dữ liệu đã thu thập được để đánh giá tình trạng Linh dương, sau đó quyết định đưa chúng vào danh sách Tuyệt chủng trong điều kiện hoang dã.
Nhưng Linh dương sừng thẳng Ả Rập lại được sinh sản trong điều kiện nuôi nhốt tại các khu bảo tồn và sở thú trên thế giới. Những nỗ lực này đã giúp chúng quay trở lại vào năm 1980, số lượng cá thể đã tăng lên đáng kể. Đến năm 2011, có hơn 1,000 cá thể đã được thả ra tự nhiên và Tổ chức Sách Đỏ thế giới đã hạ mức nguy cấp xuống Dễ bị tổn thương (Vulnerable). Đây là lần đầu tiên một loài động vật được đưa trở lại danh sách mặc dù trước đó đã được tuyên bố là Tuyệt chủng trong tự nhiên.
Phân loại danh sách dựa trên khoa học
IUCN (Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế) định kỳ đánh giá các loài động vật khi thu thập đủ dữ liệu. Jon Paul Rodríguez , chủ tịch Ủy ban Sinh tồn Loài IUCN cho biết Ủy ban này bao gồm hơn 8.000 nhà khoa học tại 162 quốc gia. Các loài động vật khi đưa vào thang đánh giá đều được xem xét rất cẩn trọng bởi nhóm những nhà khoa học này đều được đào tạo chuyên sâu, đưa ra thông tin khách quan và không hề chịu ảnh hưởng bởi bất kỳ tác động bên ngoài nào. Bản thân Sách Đỏ như một công cụ tham khảo hữu hiệu cho những lực lượng thực thi pháp luật về việc bổ sung quy định, điều luật hợp lý, chặt chẽ hơn để bảo vệ môi trường sống nói chung và các loài động-thực vật nói riêng.
Tương tự như về nguy cơ tuyệt chủng của loài Đại bàng hói Mỹ, khi dư luận kịch liệt phản đối, ngay lập tức chính quyền ban hành luật năm 1973. Những môi trường sống của Đại bàng được phân định ranh giới, hạn chế việc xâm nhập, săn bắn bất hợp pháp, thậm chí bị truy tố trách nhiệm hình sự. Các loài động vật được liệt kê trong danh sách được bảo vệ nghiêm ngặt hơn.
Cách lên danh sách bảo vệ động vật khỏi nguy cơ tuyệt chủng
Có rất nhiều cách để bảo vệ theo luật. Trước hết, các cơ quan có liên quan như Kiểm lâm, Hội bảo vệ động vật hoang dã, các nhà khoa học sẽ chỉ định những loài cần được bảo vệ. Sau đó, họ sẽ họp lại và quyết định đưa chúng vào danh sách ứng viên. Khi bắt đầu nằm trong danh sách ứng viên, các loài này sẽ được theo dõi chặt chẽ, thậm chí sẽ được cử riêng người theo dõi. Nếu mọi thứ diễn ra theo chiều hướng xấu trong vòng một năm. Những loài động vật đó sẽ chính thức được đưa vào danh sách Bị đe doạ hoặc Nguy cơ tuyệt chủng. Còn ngược lại, nếu phát triển tốt hoặc phát hiện thêm số lượng cá thể lớn khác, sống bên ngoài tự nhiên chúng nghiễm nhiên sẽ ra khỏi danh sách cần được bảo vệ. Tuy vậy, hàng năm vẫn sẽ được các nhà khoa học đánh giá và công bố kết quả (mặc dù điều này hiếm khi xảy ra).
Cách thứ hai đó là Một tổ chức về Bảo tồn đa dạng sinh học, một trung tâm nghiên cứu có đề xuất riêng về một loài nhất định cần được bảo vệ. Các cơ quan hành pháp sẽ cho phép mở rộng một cuộc tìm kiếm 90 ngày trong phạm vi sống của chúng. Hết thời gian, Tổ chức Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế mới đưa ra quyết định cụ thể. Nhưng quá trình này thường không như ý muốn, một số loài trải dài trên nhiều vùng lãnh thổ khác nhau có thể phải dành hàng năm, thậm chí hàng thập kỷ để tìm kiếm. Một số loài như Etheostoma trisella là một loài cá thuộc họ Cá Vược. Chúng là loài đặc hữu của Hoa Kỳ, một loài cá có vây rất đẹp chỉ sống ở miền Đông Nam Hoa Kỳ. Được các tổ chức đánh giá là tuyệt chủng năm 1975, nhưng mãi tới năm 1994 Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên Thiên nhiên IUCN vẫn chưa thể củng cố hồ sơ bởi dữ liệu khoa học còn thiếu. Năm 2010, một lần nữa các nhà khoa học và nhóm hoạt động về Đa dạng sinh học đồng loạt kiến nghị nhưng không được phản hồi. Mãi tới năm 2019, nó mới chính thức bị liệt kê vào danh sách Đe doạ tuyệt chủng.
Do vậy, công việc bảo tồn các loài sinh vật không còn chỉ là hoạt động của những tổ chức, chính phủ có liên quan mà còn là việc mà người dân nào cũng nên chung tay vì đa dạng sinh học.
