Gặp gỡ 70+ loài khủng long ăn thực vật của Kỷ Đại Trung Sinh

1. Gặp gỡ những con khủng long nhỏ, ăn thực vật của kỷ nguyên Mesozoi

Ornithopods (Khủng long chân chim) là một loài khủng long có kích thước trung bình, di chuyển bằng hai chân, ăn thực vật, là một trong số những loài động vật có xương sống phổ biến nhất của Kỷ nguyên Mesozoi(Kỷ Đại Trung Sinh) sau này. Trong số những con khủng long dưới đây, bạn sẽ được cung cấp những hình ảnh và thông tin tiểu sử chi tiết của hơn 70 loài khủng long Ornithopods, từ A (Abrictosaurus) đến Z (Zalmoxes).

2. Abrictosaurus

- Tên: Abrictosaurus - Môi trường sống: Khu rừng ở Nam Phi - Thời kỳ lịch sử: Kỷ Jura sớm (200 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài 1,22 mét và nặng 45,4 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, có sự kết hợp của mỏ và răng Như với nhiều loài khủng long, Abrictosaurus được biết đến từ những tàn tích ít ỏi còn sót lại, những hóa thạch không đầy đủ của các cá thể. Răng đặc biệt của loài khủng long này cho thấy nó như một họ hàng gần gũi của Heterodontosaurus, và giống như nhiều loài bò sát của thời kỳ Kỷ Jura sớm, nó có kích thước khá nhỏ, con khủng long trưởng thành có kích cỡ chỉ 45,4 kg hoặc hơn – và nó có thể đã tồn tại ở thời kỳ cổ đại có sự phân chia giữa loài khủng long Ornithischian và Saurischian. Dựa trên sự xuất hiện của ngà nguyên thủy trong một mẫu vật của Abrictosaurus, người ta tin rằng loài này có thể bị dị hình tình dục – sự khác biệt rõ rệt về kích thước và ngoại hình giữa con đực và con cái.

3. Agilisaurus

- Tên: Agilisaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Đông Á - Thời kỳ lịch sử: Trung Jurassic (170 – 160 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài 1,22 mét và nặng khoảng từ 34 đến 45,4 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, vóc người nhẹ, đuôi cứng Trớ trêu thay, bộ xương gần như hoàn chỉnh của Agilisaurus được phát hiện trong quá trình xây dựng một bảo tàng khủng long nằm cạnh những hóa thạch Dashanpu nổi tiếng của Trung Quốc. Xét theo cấu trúc, nó có thân hình mảnh mai, chân sau và đuôi cứng, Agilisaurus là một trong những loài khủng long đầu tiên, mặc dù vị trí chính xác của nó trên cây gia đình Ornithopod vẫn là vấn đề gây tranh cãi: nó có thể có liên quan chặt chẽ hơn với Heteredontosaurus hoặc Fabrosaurus, hoặc thậm chí nó có thể chiếm một vị trí trung gian giữa các Ornithopod thực sự và các loài chim xuất hiện sớm nhất (một họ khủng long ăn cỏ bao gồm cả Pachycephalosaurs và Ceratopsians).

4. Albertadromeus

- Tên: Albertadromeus - Môi trường sống: Đồng bằng Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Cuối kỷ Phấn Trắng (80 – 75 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài 1,52 mét và nặng từ 11,3 đến 13,6 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, chi sau dài Loài Ornithopod nhỏ nhất được phát hiện ở tỉnh Alberta của Canada, Albertadromeus đo được chỉ dài khoảng 1,52 mét tính từ đầu cho tới đuôi, cơ thể mảnh mai nhưng lại nặng như một con gà tây cỡ lớn – khiến nó trở thành một thành phần của hệ sinh thái ở thời kỳ cuối của Kỷ Phấn Trắng. Trên thực tế, để nghe những người phát hiện ra nó mô tả lại thì Albertadromeus về cơ bản đóng vai trò như một món khai vị cho những kẻ săn mồi có kích thước lớn hơn nhiều ở Bắc Mỹ như Albertosaurus. Có lẽ, với việc di chuyển mau lẹ, loài động vật có hai chân ăn thực vật này đã làm cho những kẻ săn đuổi mình có một buổi tập luyện trước khi bị nuốt chửng như một cái bánh bao.

5. Altirhinus

- Tên: Altirhinus - Môi trường sống: Khu rừng ở Trung Á - Thời kỳ lịch sử: Thời kỳ giữa của Kỷ Phấn Trắng (125 – 100 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài 7,62 mét và nặng từ 2 đến 3 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Đuôi dài, cứng, có đỉnh lạ trên mõm Tại một số thời điểm ở giai đoạn giữa của Kỷ Phấn Trắng, các Ornithopods sau này phát triển thành những con khủng long đầu tiên, hoặc khủng long có mỏ vịt (về mặt cấu trúc, các con khủng long được phân loại dưới ô Ornithopod). Altirhinus thường được cho là có liên quan chặt chẽ đến sự chuyển tiếp giữa hai gia đình khủng long, chủ yếu là do phần gồ lên ở chóp mũi, giống như phiên bản đầu của các loài khủng long mỏ vịt giống như Parasaurolophus. Nếu bạn bỏ qua đặc điểm này, Altirhinus sẽ trông rất giống Iguanodon, đó là lí do vì sao hầu hết các chuyên gia nhận định nó như là một Ornithopod Iguanodont chứ không phải là một Hadrosaur thực sự.

6. Anabisetia

- Tên: Anabisetia - Môi trường sống: Khu rừng của Nam Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Phấn Trắng - Kích thước và trọng lượng: Dài từ 1,83 đến 2,13 mét và nặng khoảng từ 18,1 đến 22,7 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân Vì những thắc mắc còn chưa được giải đáp, rất it Ornithopods – gia đình của những con khủng long có kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân, ăn thực vật – đã được phát hiện ở Nam Mỹ. Anabisetia (được đặt theo tên nhà khảo cổ học Ana Biset) là nhóm được chọn lọc tốt nhất, với một bộ xương hoàn chỉnh, chỉ thiếu đầu, được sắp xếp lại từ bốn mẫu hóa thạch riêng biệt. Anabisetia có quan hệ mật thiết với những loài họ hàng ở Nam Mỹ, Gasparinisaura, và có lẽ nếu là loài Notohypsilophodon còn mơ hồ hơn. Đánh giá bởi sự đa dạng của các loài Theropods có kích thước lớn, ăn thịt thường xuất hiện vào cuối Kỷ Phấn Trắng ở Nam Mỹ, Anabisetia có vẻ là một con khủng long di chuyển rất nhanh và rất mạnh mẽ.

7. Atlascopcosaurus

- Tên: Atlascopcosaurus - Môi trường sống: Khu rừng ở Úc - Thời kỳ lịch sử: Thời Trung cổ (120 – 100 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài 3,05 mét và nặng 136 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, đuôi dài và cứng Một trong số ít các loài khủng long được đặt tên sau khi một công ty (Atlas Copco – một công ty ở Thụy Điển sản xuất các thiết bị khai thác mỏ hỗ trợ hữu ích cho các nhà khảo cổ trong lĩnh vực của họ), Atlascopcosaurus là một con khủng long chân chim có kích thước nhỏ xuất hiện từ khoảng thời gian từ đầu đến giữa Kỷ Phấn Trắng, khoảng thời gian này mang lại một sự tương đồng rõ rệt với Hypsilophodon. Khủng long Úc này được phát hiện và mô tả bởi nhóm của vợ chồng Tim và Patricia Vickers – Rich, người chẩn đoán Atlascopcosaurus trên cơ sở những tàn tích hóa thạch nằm rải rác, gần 100 mảnh xương riên biệt trong đó phần lớn là hàm và răng.

8. Camptosaurus

- Tên: Camptosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Jurassic (155 – 145 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài 6,1 mét và nặng khoảng từ 1 đến 2 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Chi sau có bốn ngón, mõm dài và hẹp với hàng trăm răng Thời kỳ hoàng kim của việc khám phá ra khủng long, kéo dài từ giữa đến cuối thế kỷ XIX, đó cũng là thời kỳ hoàng kim của sự mơ hồ trong nhận định khủng long. Bởi vì Camptosaurus là một trong những loài Ornithopod sớm nhất từng được phát hiện, nó phải chịu số phận của việc có quá nhiều loài chen lấn nhau dưới cái ô của nó hơn là nó có thể thoải mái sử dụng. Vì lí do này, hiện nay người ta tin rằng chỉ có một mẫu hóa thạch được xác định là một Camptosaurus, những phần hóa thạch khác cũng có thể là của những loài Iguanodon (sống nhiều vào giai đoạn sau của thời kỳ Kỷ Phấn Trắng). Ở một mức độ nào đó, giống như các loài chim cánh cụt khác, Camptosaurus (có nguồn gốc từ Bắc Mỹ) là một trong những loài động vật có kích thước trung bình, đuôi dài, có khả năng chạy bằng hai chân khi bị giật mình hoặc bị đuổi theo bởi kẻ săn mồi (mặc dù nó gần như là chỉ ăn những ăn thực vật ở trong khu vực của thú bốn chân). Gần đây, một loài Camptosaurus được bảo quản tốt được phát hiện ở Utah đã được phân loại thành một loài mới, nhưng rất giống với loài Ornithopod: Uteodon.

9. Cumnoria

- Tên: Cumnoria - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Thời kỳ muộn của Kỷ Jurassic (155 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 6,1 mét và nặng 1 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Đuôi cứng, thân hình to lớn và tư thế đứng hình tứ giác Toàn bộ những cuốn sách được cho là viết về những con khủng long bị phân loại nhầm là loài Iguanodon vào cuối thế kỷ 19. Cumnoria là một ví dụ điển hình: khi hóa thạch kiểu “Ornithopod” được khai quật từ hệ tầng đất sét Kimmeridge của Anh, nó được các nhà cổ sinh vật học Oxford nhận định là một loài Iguanodon vào năm 1879 (tại thời điểm mà sự đa dạng của loài Ornithopod còn chưa được biết đến). Một vài năm sau, Harry Seeley xây dựng một chi mới Cumnoria (sau khi phát hiện được bộ xương), nhưng quan điểm của ông đã bị lật đổ ngay sau đó bởi một nhà cổ sinh vật học khác, người đã xếp Cumnoria với Camptosaurus. Vấn đề cuối cùng đã được giải quyết sau hơn một thế kỷ sau đó, vào năm 1998, khi Cumnoria lại một lần nữa có một chi cho riêng mình sau khi tái kiểm tra lại phần còn lại của nó.

10. Darwinsaurus

- Tên: Darwinsaurus - Môi trường sống: Khu rừng ở Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (140 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 6,1 mét và nặng khoảng từ 2 đến 3 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Đầu nhỏ, thân hình to lớn, di chuyển bằng hai chân không thường xuyên Darwinsaurus đã đi một chặng đường dài kể từ khi hóa thạch của nó được mô tả bởi nhà tự nhiên học nổi tiếng Richard Owen vào năm 1842, sau khi phát hiện ra nó trên bờ biển Anh. Năm 1889, loài khủng long ăn thực vật này được chỉ định là một loài Iguanodon (chịu chung số phận của những con Ornithopod mới được phát hiện trong thời gian đó), và hơn một thế kỷ sau đó, vào năm 2010, nó lại được gán cho giống chi tiết với Hypselospinus. Cuối cùng, vào năm 2012, nhà cổ sinh vật học cũng là nhà vẽ tranh minh họa Gregory Paul đã nhận định rằng hóa thạch của loài khủng long này đủ để chứng nhận nó xứng đáng với chi và loài riêng của nó, Darwinsaurus evolutions, mặc dù tất cả các chuyên gia của ông đều bị thuyết phục. Với tên riêng biệt của Darwinsaurus, Paul nói rằng ông muốn tôn vinh cả Charles Darwin và lý thuyết tiến hóa của ông, như được xác định là được sinh ra bởi mối quan hệ rắc rối và đan xen giữa các Ornithopod ở Châu Âu niên đại đầu (sau này, ở Bắc Mỹ, phát triển thành những con khủng long hoặc những con khủng long mỏ vịt xuất hiện dày đặc trên mặt đất cho đến khi tất cả những con khủng long đều bị tuyệt chủng 65 triệu năm trước bởi tác động của thiên thạch Yucatan). Phao – lô không phải là nhà khoa học duy nhất đã ấp ủ ý tưởng này, chứng kiến loài thằn lằn bay đầu tiên Darwinopterus và loài linh trưởng tổ tiên Darwinius.

11. Delapparentia

- Tên: Delapparentia - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (130 – 125 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 8,23 mét và nặng từ 4 đến 5 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước lớn, cơ thể nặng Một trong những họ hàng của Iguanodon, trong thực tế khi những con khủng long này được phát hiện ở Tây Ban Nha vào năm 1958, ban đầu chúng được gán vào chi Iguanodon bernissartensis – Delapparentia thậm chí còn lớn hơn cả những họ hàng nổi tiếng hơn, khoảng 8,23 mét tính từ đầu cho đến đuôi và nặng khoảng từ 4 đến 5 tấn. Delapparentia được xếp riêng thành một chi vào năm 2011, tên của nó đủ kỳ lạ, tôn vinh nhà cổ sinh vật học đã xác định hóa thạch của nó, Albert – Felix de Lapparent. Để việc phân loại nó sang một bên, Delapparentia là một Ornithopod điển hình của giai đoạn đầu thời kỳ Kỷ Phấn Trắng, một loài động vật có khả năng chạy bằng chân sau của nó khi bị giật mình bởi kẻ thù.

12. Dollodon

- Tên: Dollodon - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 6,1 mét và nặng 1 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Thân dài và dày, đầu nhỏ Búp bê Dollodon phát ra âm thanh được đặt theo tên nhà cổ sinh vật học Louis Dollo của Bỉ, và không phải vì nó giống như con búp bê của đứa trẻ - là một trong những con khủng long bất hạnh được gộp vào như một loài Iguanodon vào cuối thế kỷ 19. Kiểm tra thêm về tàn tích còn sót lại của Ornithopod này dẫn đến việc nó được xếp riêng vào một chi, với thân hình dài và dày, đầu nhỏ và hẹp không có sự nhầm lẫn gì khi xác định họ hàng của Dollodon với Iguanodon, nhưng chi trước tương đối dài của nó và mỏ trong đặc trưng làm cho nó trở thành một loài khủng long riêng biệt.

13. Drinker

- Tên: Drinker - Môi trường sống: Đầm lầy ở Bắc Phi - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Jurassic (155 – 145 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,83 mét và nặng từ 11,3 đến 22,6 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, đuôi linh hoạt, cấu trúc răng phức tạp Vào cuối thế kỷ 19, các thợ săn hóa thạch người Mỹ Edward Drinker Cope và Othniel C. Marsh là hai kỳ phùng địch thủ, liên tục gây khó khăn (và thậm chí là phá hoại) lẫn nhau trong nhiều cuộc khai quật cổ sinh vật học của họ. Đó là lí do tại sao khi Drinker Ornithopod có kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân (được đặt theo tên Cope) có thể được xác định chính xác là một loài như Othnielia Ornithopod cũng có kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân (được đặt theo tên Marsh), sự khác biệt giữa hai con khủng long này quá nhỏ đến mức có lúc nó được xếp vào cùng một chi. Đã chết từ đầu thế kỷ 20, Drinker và Marsh đã trở thành quá khứ.

14. Dryosaurus

- Tên: Dryosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Phi và Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Jurassic (155 – 145 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 3,05 mét và nặng 90,7 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Cổ dài, chi có năm ngón, đuôi cứng Trên nhiều phương diệ, Dryosaurus (tên gọi của nó, “thằn lằn sồi con”, đề cập đến một số răng của nó có hình dạng lá sồi), là một con khủng long chân chim, điển hình bởi kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân, đuôi cứng và chi trước có năm ngón. Giống như hầu hết các loài chim cánh cụt, Dryosaurus có thể sống theo đàn, và con khủng long này có thể đã nuôi dưỡng con non của nó ít nhất là một đến hai năm sau khi chúng nở. Dryosaurus cũng có đôi mắt to đặc biệt, khả năng cao rằng nó là một smidgen thông minh hơn các động vật ăn cỏ khác trong giai đoạn cuối Kỷ Jura.

15. Dysalotosaurus

- Tên: Dysalotosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Phi - Thời kỳ lịch sử: Kỷ Jura muộn (150 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 4,57 mét và nặng từ 454 đến 907 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Đuôi dài, thường di chuyển bằng hai chân, dáng đi thấp Xét cho cùng, Dysalotosaurus đã cung cấp rất nhiều thông tin cho chúng tôi về giai đoạn phát triển của khủng long. Các mẫu vật khác nhau của loài động vật ăn cỏ có kích thước trung bình này được phát hiện ở Châu Phi, đủ để các nhà sinh vật học kết luận rằng Dysalotosaurus đã trưởng thành tương đối nhanh trong 10 năm, bộ xương của loài khủng long này bị nhiễm virus, tương tự như bệnh Padget, bộ não của Dysalotosaurus đã có những thay đổi lớn về cấu trúc giữa thời thơ ấu và khi đã trưởng thành, mặc dù các trung tâm thính giác của nó phát triển tốt từ rất sớm. Nếu không, mặc dù Dysalotosaurus là một loài ăn chay, không thể phân biệt được với các loài Ornithopod khác trong cùng thời gian và địa điểm của nó.

16. Echinodon

- Tên: Echinodon - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (140 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 0,61 mét và nặng 2,27 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, có cặp răng nanh: Ornithopods – gia đình của hầu hết các loài khủng long ăn cỏ, chủ yếu là bipedal và hoàn toàn không có lông thú – là những sinh vật cuối cùng mà bạn có thể chắc chắn rằng nó giống như động vật có vú bởi hàm răng của chúng. Giống như các loài Ornithopod khác, Echinodon là một loài động vật ăn thực vật đã được xác định , vì vậy có thể phần răng của chúng hơi bí ẩn – nhưng có lẽ bạn có thể nhận ra con khủng long này có liên quan đến Heterodontosaurus và cũng có thể là Fabrosaurus.

17. Elrhazosaurus

- Tên: Elrhazosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Phi - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (130 – 125 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,22 mét và nặng từ 9,07 đến 11,3 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân Hóa thạch khủng long không chỉ cho chúng ta biết về hệ sinh thái địa phương nơi chúng sinh sống mà còn về sự phân bố của các lục địa trên thế giới hàng chục triệu năm trước, trong kỷ nguyên Mesozoi. Cho đến gần đây, loài có xương sọ đầu tiên Elrhazosaurus – xương được phát hiện ở miền trung Châu Phi – được coi là một loài khủng long tương tự với chúng, Valdosaurus, ám chỉ việc nối liền giữa hai lục địa này. Việc xác định Elrhazosaurus là một loài riêng đã làm khuấy đục dòng nước ở đó, mặc dù không có sự tranh chấp về mối quan hệ giữa hai loài động vật hai chân, ăn thực vật này, con non mới biết đi có kích thước tương đương khủng long chân chim.

18. Fabrosaurus

- Tên: Fabrosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Phi - Thời kỳ lịch sử: Kỷ Jura sớm (200 – 190 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 0,914 mét và nặng từ 4,54 đến 9,07 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân Fabrosaurus – được đặt theo tên nhà địa chất học người Pháp Jean Fabre – chiếm một vị trí tối tăm trong biên niên lịch sử khủng long. Con Ornithopod có kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân này được chẩn đoán dựa trên một hộp sọ không đầy đủ, và nhiều nhà cổ sinh vật học tin rằng nó thực sự là một loài (hoặc mẫu vật) của một loài khủng long ăn cỏ khác đến từ Châu Phi ở thời kỳ Kỷ Jura, Lesothosaurus. Fabrosaurus (nếu nó thực sự tồn tại như vậy) cũng có thể được cho là tổ tiên muộn của một Ornithopod của Đông Á, Xiaosaurus. Bất kỳ nhận định nào khác về tình trạng của nó sẽ phải chờ đợi những khám phá hóa thạch mới trong tương lai.

19. Fukuisaurus

- Tên: Fukuisaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Á - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 4,57 mét và nặng từ 340 đến 454 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Thân dài và dày, đầy hẹp Không được nhầm lẫn với Fukuiraptor – một Theropod cớ vừa được phát hiện trong cùng khu vực của Nhật Bản – Fukuisaurus là một loài Ornithopod có kích thước vừa phải mà có lẽ giống (và có liên quan chặt chẽ) với Iguanodon nổi tiếng hơn từ Châu Âu và Bắc Mỹ. Vì chúng sống gần như cùng một thời điểm, giai đoạn đầu đến giữa của Kỷ Phấn Trắng, nhưng chưa có bằng chứng trực tiếp khẳng định điều này – và bởi vì Ornithopod rất hiếm khi xuất hiện trên mặt đất ở Nhật Bản, khó thiết lập được nguồn gốc tiến hóa chính xác của loài Fukuisaurus này.

20. Gasparinisaura

- Tên: Gasparinisaura - Môi trường sống: Khu rừng của Nam Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Phấn Trắng (90 – 85 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 0,914 mét và nặng 22,7 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, mõm ngắn và cùn Về kích thước và trọng lượng tương đương với một em học sinh lớp 2 điển hình, Gasparinisaura trở nên rất quan trọng bởi nó là một trong số ít loài khủng long Ornithopod được biết đến đã sống ở Nam Mỹ trong thời kỳ cuối Kỷ Phấn Trắng. Dựa trên sự khám phá của nhiều hóa thạch còn sót lại trong cùng một khu vực, loài động vật ăn thực vật nhỏ này có thể sống theo đàn sẽ giúp bảo vệ nó khỏi những kẻ săn mồi lớn hơn trong hệ sinh thái của chúng (cũng như khả năng chạy trốn rất nhanh khi bị đe dọa). Như bạn có thể đã nhận thấy, Gasparinisaura là một trong số ít loài khủng long được đặt theo tên con cái chứ không phải con đực của loài, một vinh dự mà nó chia sẻ với Maiasaura và Leaellynasaura.

21. Gideonmantellia

- Tên: Gideonmantellia - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng - Kích thước và trọng lượng: Không được tiết lộ - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Thân hình thon thả, di chuyển bằng hai chân Khi tên Gideonmantellia được đặt vào năm 2006, nhà thiên văn học thế kỷ 19 Gideon Mantell trở thành một trong số ít người mà không chỉ một, cũng chẳng phải hai mà là ba con khủng long được đặt theo tên của ông, những con khác là Mantellisaurus và Mantellodon. Điều ngạc nhiên là Gideonmantellia và Mantellisaurus sống trong cùng một thời điểm (thời kỳ Kỷ Phấn Trắng) và chúng đều được phân loại là Ornithopod có liên quan chặt chẽ với Iguanodon. Tại sao Gideon Mantell xứng đáng được nhận vinh dự này? Vâng, trong cuộc đời của chính mình, ông bị lu mờ bởi các nhà sinh vật học nổi tiếng và tự cho mình làm trung tâm như Richard Owen và các nhà nghiên cứu hiện đại cảm thấy rằng ông ấy bị bỏ qua một cách bất công trong lịch sử.

22. Haya

- Tên: Haya - Môi trường sống: Khu rừng của Trung Á - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Phấn Trắng (85 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,52 mét và nặng 22,7 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân So với các nơi khác trên thế giới, rất ít “oralithopod” cơ bản – khủng long có kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân, ăn thực vật được xác định ở Châu Á (một ngoại lệ đáng chú ý là loài nấm đầu chó Jeholosaurus có trọng lượng khoảng 45,4 kg). Đó là lí do tại sao việc khám phá ra Haya đã tạo ra một cơn chấn động lớn như vậy: loài Ornithopod này sống trong thời kỳ cuối Kỷ Phấn Trắng, khoảng 85 triệu năm trước, ở một khu vực trung tâm Châu Á tương ứng với Mông Cổ ngày nay. Tuy nhiên, chúng ta không thể biết được số lượng các Ornithopod cơ bản là bởi vì chúng thực sự là động vật quý hiếm hay không phải tất cả các hóa thạch đều cung cấp thông tin hữu ích. Haya cũng là một trong số ít loài Ornithopo được biết đến là đã nuốt đá giúp nghiền nát chất thực vật có trong dạ dày của loài khủng long này.

23. Heterodontosaurus

- Tên: Heterodontosaurus - Môi trường sống: Bụi rậm ở Nam Phi - Thời kỳ lịch sử: Kỷ Jura sớm (200 – 190 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 0,914 mét và nặng từ 2,27 đến 4,54 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, có ba loại răng khác nhau trong hàm Tên Heterodontosaurus là một cụm, có thể hiểu theo nhiều cách khác nhau. Loài Ornithopod bé xíu này gắn liền với biệt danh của nó “thằn lằn có răng khác nhau” nhờ có ba loại răng khác biệt: răng cửa (cắt qua thức ăn) trên hàm trên, răng hình đục (nhai thức ăn) và hai cặp ngà nhô ra từ môi trên và dưới. Từ quan điểm tiến hóa, các răng cửa và răng hàm của Heterodontosaurus rất dễ giải thích. Tusks đặt ra nhiều vấn đề hơn: một số chuyên gia nghĩ răng những thứ này chỉ được tìm thấy ở con đực, do đó nó là một đặc tính được sử dụng để lựa chọn bạn tình (có nghĩa là những con Heterodontosaurus cái có khuynh hướng giao phối với những con có ngà lớn hơn). Tuy nhiên, cũng có thể cả con đực và con cái đều có ngà và chúng sử dụng để đe dọa con mồi. Phát hiện gần đây về một con Heterodontosaurus vị thành niên mang đầy đủ các răng nanh đã làm sáng tỏ thêm về vấn đề này. Bây giờ người ta tin rằng loài khủng long nhỏ bé này có thể đã ăn tạp, thay thế chế độ ăn chay chủ yếu của nó với một vài động vật có vú nhỏ hoặc thằn lằn.

24. Hexinlusaurus

- Tên: Hexinlusaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Á - Thời kỳ lịch sử: Trung Jurassic (175 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,52 mét và nặng 11,3 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân Nó đã chứng minh sẽ khó khăn nếu phân loại sớm, loài Ornithopod của giai đoạn giữa của Kỷ Jurassic ở Trung Quốc, hầu hết trong số đó trông giống nhau. Hexinlusaurus (được đặt theo tên của một giáo sư Trung Quốc) cho đến gần đây được phân loại là một loài Yandusaurus nhưng chưa chắc chắn, và cả hai loài động vật ăn thực vật này đều có đặc điểm chung với Agilisaurus (trên thực tế, một số nhà cổ sinh vật học tin rằng mẫu chẩn đoán của Hexinlusaurus thực sự là thuộc giai đoạn vị thành niên của chi này nổi tiếng hơn). Bất cứ noi nào bạn chọn để đặt nó trên cây gia đình khủng long, Hexinlusaurus là một loài bò sát nhỏ, di chuyển bằng hai chân để tránh bị ăn thịt bởi Theropods lớn hơn.

25. Hippodraco

- Tên: Hippodraco - Môi trường sống: Khu rừng của Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn sớm của Kỷ Phấn Trắng (125 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 4,57 mét và nặng khoảng 500 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Cơ thể to lớn, đầu nhỏ, di chuyển bằng hai chân không thường xuyên Một trong những loài khủng long Ornithopod gần đây được khai quật ở Utah – loài còn lại là Iguanacolossus – Hippodraco, “con rồng ngựa”, được đặt ở cạnh nhỏ đối diện với họ hàng của chúng Iguanodon, chỉ dài khoảng 4,57 mét và nặng khoảng nửa tấn (đó có thể là một đầu mối còn sót lại duy nhất để khẳng định là của một loài ở giai đoạn vị thành niên chứ không phải ở giai đoạn trưởng thành). Có niên đại vào khoảng thời gian Kỷ Phấn Trắng, khoảng 125 triệu năm trước, Hippodraco dường như là một Iguanodont cơ bản có quan hệ gần nhất với Theiophytalia sau này (và điều này vẫn còn nhiều mơ hồ).

26. Huxleysaurus

- Tên: Huxleysaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (140 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Không được tiết lộ - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Mõm hẹp, đuôi cứng, di chuyển bằng hai chân Trong thế kỷ 19, một số lượng lớn các Ornithopod được phân loại là loài Iguanodon, và sau đó nhanh chóng được giao cho các rìa cổ sinh vật học. Vào năm 2012, Gregory S. Paul đã cứu một trong những loài bị lãng quên này, Iguanodon Hollingtoniensis, và nâng nó lên chi mới dưới tên Huxleysaurus (tôn vinh Thomas Henry Huxley – một trong những người đầu tiên bảo vệ thuyết tiến hóa của Charles Darwin). Một vài năm trước đó, vào năm 2010, một nhà khoa học khác đã đồng nghĩa I. Hollingtoniensis với Hypselospinus, bạn có thể tượng tưởng, số phận cuối cùng của Huxleysaurus vẫn chỉ là cái tên không có trọng lượng.

27. Hypselospinus

- Tên: Hypselospinus - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (140 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 6,1 mét và nặng từ 2 đến 3 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Đuôi dài và cứng, thân hình to lớn Hypselospinus chỉ là một trong số nhiều loài khủng long bắt đầu cuộc sống phân loại của nó như là một loài Iguanodon (kể từ khi Iguanodon được phát hiện sớm trong lịch sử cổ sinh vật học hiện đại, nó đã trở thành một “chi rác” mà nhiều loài khủng long khác được xếp vào). Được phân loài là phù hợp với Iguanodon vào năm 1889 bởi Richard Lydekker, loài Ornithopod này đã lụi tàn trong hơn 100 năm, cho đến khi kiểm tra lại phần còn lại của nó trong năm 2010 đã thức đẩy việc tạo ra một chi mới. Nếu không thì rất giống với Iguanodon, Hypselospinus ở giai đoạn đầu của Kỷ Phấn Trắng được phân biệt bởi các giai sống ngắn dọc theo lưng trên của nó, được che phủ bởi lớp da linh hoạt.

28. Hypsilophodon

Loài hóa thạch của Hypsilophodon được phát hiện ở Anh vào năm 1849, nhưng mãi đến 20 năm sau, xương của chúng mới được công nhận là thuộc loài khủng long Ornithopod hoàn toàn mới, và không phải là loài Iguanodon ở giai đoạn vị thành niên.

29. Iguanacolossus

- Tên: Iguanacolossus - Môi trường sống: Khu rừng của Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (130 – 125 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 9,14 mét và nặng từ 2 đến 3 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước lớn, thân dày và đuôi dài Một trong những loài khủng long Ornithopod được tưởng tượng nhiều ở thời kỳ đầu của Kỷ Phấn Trắng, Iguanacolossus gần đây được phát hiện ở Utah có kích thước hơi nhỏ hơn, và Hippodraco thì nhỏ hơn nhiều. (Như bạn có thể thấy, “iguana” trong tên của loài khủng long này giúp nó nổi tiếng hơn và trở nên cao cấp hơn). Điều ấn tượng nhất về Iguanacolossus là kích thước lớn của nó: dài 9,14 mét và nặng khoảng 2 đến 3 tấn, loài khủng long này sẽ là một trong những loài động vật ăn thực vật không nhiều của hệ sinh thái Bắc Mỹ.

30. Iguanodon

Các hóa thạch của loài khủng long Ornithopod Iguanodon đã được phát hiện ở phía xa của Châu Á, Châu Âu và Bắc Mỹ, nhưng không rõ có chính xác bao nhiêu loài riêng biệt – và chúng có liên quan mật thiết với các chi khác.

31. Jeholosaurus

- Tên: Jeholosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Á - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (130 – 125 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,83 mét và nặng 45,4 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, răng sắc nhọn Có điều gì đó về loài bò sát thời tiền sử được đặt tên theo khu vực Jehol của miền bắc Trung Quốc, thường gây nên nhiều tranh cãi. Jeholoterus, một chi Pterosaur đã được sắp xếp lại bởi một nhà khoa học, có răng nanh và có thể hút máu của những con khủng long lớn hơn (rất ít người trong giới khoa học công nhận giả thuyết này). Jeholosaurus, một con khủng long Ornithopod có kích thước nhỏ, cũng sở hữu một số răng kỳ lạ - răng sắc nhọn giống như răng phía trước của động vật ăn thịt và răng phía sau lại giống như răng của các loài động vật ăn cỏ. Trên thực tế, một số nhà cổ sinh vật học đã phỏng đoán rằng loài họ hàng gần gũi của Hypsilophodon có thể đã theo đuổi chế độ ăn uống khác, ăn tạp, một sự thích nghi đáng ngạc nhiên (nếu đúng) vì đại đa số loài ornithischian là loài khủng long ăn chay nghiêm ngặt.

32. Jeyawati

- Tên: Jeyawati - Môi trường sống: Khu rừng ở phía tây Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn giữa của Kỷ Phấn Trắng (95 – 90 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 6, mét và nặng từ 454 đến 907 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Có nhiều nếp nhăn xung quanh khóe mắt, răng và hàm có cấu trúc tinh vi Các loài khủng long (khủng long mỏ vịt) là động vật ăn cỏ phong phú nhất vào cuối thời kỳ Kỷ Phấn Trắng, là một phần của loài khủng long lớn hơn được gọi là Ornithopods – và vạch ngăn cách giữa các loài Ornithopod tiên tiến nhất và những con khủng xuất hiện sớm nhất thực sự rất mờ. Nếu bạn chỉ kiểm tra đầu của nó, bạn có thể nhầm lẫn Jeyawati với một con khủng long thực, nhưng chi tiết giải phẫu của nó được đặt trong trại Ornithopod sẽ giải thích cụ thể hơn, các nhà cổ sinh vật học cho rằng Jeyawati là một con khủng long Iguanodont và do đó nó có liên quan chặt chẽ với Iguanodon. Tuy nhiên, khi phân loại nó, Jeyawati là một loài động vật ăn thực vật có kích thước trung bình, phần lớn được phân biệt bởi bộ răng tinh vi của nó (rất phù hợp để nghiền nát những thức ăn khó nhai ở thời kỳ Kỷ Phấn Trắng) và những nếp nhăn kỳ lạ xung quanh khóe mắt của chúng. Như vậy, hóa thạch từng phần của loài khủng long này được khai quật vào năm 1996 ở New Mexico, nhưng mãi đến năm 2010, các nhà cổ sinh vật học cuối cùng mới chẩn đoán chính xác loài khủng long này.

33. Koreanosaurus

- Tên: Koreanosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Đông Nam Á - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Phấn Trắng (85 – 65 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Không tiết lộ - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Đuôi dài, di chuyển bằng hai chân, chi sau dài hơn chi trước Người ta thường không gắn Hàn Quốc với những phát hiện khủng long lớn, vì vậy bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng Koreanosaurus được lắp ghép bởi không ít hơn ba mẫu hóa thạch riêng biệt (nhưng chưa hoàn chỉnh), và được phát hiện trong Tập đoàn Seonso của nước này vào năm 2003. Cho đến nay, nhiều thông tin về Koreanosaurus được công bố, mà dường như nó là một Ornithopod có kích thước nhỏ sống ở thời kỳ cuối của Kỷ Phấn Trắng, có liên quan chặt chẽ với Jeholosaurus và có lẽ (mặc dù điều này đã được chứng minh) nó là một con khủng long thuộc loài khủng long nổi tiểng hơn Oryctodromeus.

34. Kukufeldia

- Tên: Kukufeldia - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (135 – 125 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 9,14 mét và nặng từ 2 đến 3 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Mõm hẹp, chi sau dài hơn chi trước Bạn có thể viết một cuốn sách về tất cả những con khủng long đã từng bị nhầm lẫn với Iguanodon (hay đúng hơn là bị gắn với chi này bởi các nhà cổ sinh vật học khó hiểu của thế kỷ 19, chẳng hạn như Gideon Mantell). Trong hơn một trăm năm, Kukufeldia được phân loại là một loài Iguanodon, dựa trên bằng chứng của một hàm hóa thạch duy nhất được đặt tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Luân Đôn. Điều đó đã bị thay đổi vào năm 2010, khi một sinh viên kiểm tra hàm nhận thấy một số yếu tố đặc trưng được giải phẫu tinh tế và thuyết phục giới khoa học xây dựng một chi khủng long chân chim mới Kukufeldia.

35. Kulindadromeus

- Tên: Kulindadromeus - Môi trường sống: Vùng đồng bằng ở Bắc Á - Thời kỳ lịch sử: Kỷ Jura muộn (160 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng từ 1,22 đến 1,52 mét và nặng từ 9,07 đến 13,6 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân, có lông vũ Mặc dù một số thông tin có thể bạn đã đọc trên các phương tiện truyền thông phổ biến, Kulindadromeus không phải là loài khủng long Ornithopod được xác định đầu tiên có lông: danh hiệu đó thuộc về Tianyulong, được phát hiện ở Trung Quốc cách đây vài năm. Nhưng trong khi các dấu hiệu giống như lông vũ hóa của Tianyulong được nghiên cứu ra thì không có nghi ngờ về sự tồn tại của lông của Kulindadromeus trong giai đoạn cuối của Kỷ Jurassic, sự tồn tại đó đã chứng minh rằng lông đã phát triển phổ biến và rộng rãi hơn trong vương quốc khủng long (phần lớn các loài khủng long lông vũ là Theropods, từ đó các loài chim được cho là đã phát triển). Việc khám phá ra Kulindadromeus đã gợi ra một số câu hỏi, điều này sẽ gây nên sự chấn động trong nhiều năm tới. Sự tồn tại của Ornithopod có lông này có ý nghĩa gì đối với cuộc tranh luận về máu của khủng long – máu lạnh? (Một vai trò của lông được coi là vật liệu cách nhiệt, và một loài bò sát không cần vật liệu cách nhiệt trừ khi nó cần phải duy trì nhiệt độ cơ thể của nó, nâng cao khả năng trao đổi chất). Tất cả những con khủng lông ở một giai đoạn nào đó trong chu kỳ sống của chúng (ví dụ như những con chưa trưởng thành)? Có khả năng là chim phát triển không phải từ khủng long Theropod, mà là từ những loài ăn chay có lông như Kulindadromeus và Tianyulong.

36. Lanzhousaurus

- Tên: Lanzhousaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Á - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (120 – 110 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 9,14 mét và nặng khoảng 5 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước lớn, răng to Khi phần còn lại của nó được phát hiện ở Trung Quốc vào năm 2005, Lanzhousaurus gây ra một sự chấn động vì hai lý do. Đầu tiên, loài khủng logn này có chiều dài đo được là 9,14 mét khiến nó trở thành một trong những con Ornithopod lớn nhất trước sự trỗi dậy của những con khủng long trong giai đoạn cuối Kỷ Phấn Trắng. Và thứ hai, ít nhất một số răng của loài khủng long này có kích thước không nhỏ: với những cái chỏm dài 14 cm (ở hàm dưới dài 1 m), Lanzhousaurus có thể là loài khủng long ăn cỏ dài nhất từng tồn tại. Lanzhousaurus dường như có liên quan mật thiết với Lurdusaurus, một loài khủng long chân chim khổng lồ khác ở miền trung Châu Phi – một gợi ý mạnh mẽ rằng loài khủng long đã di cư từ Châu Phi đến Châu Âu (và ngược lại) trong thời kỳ đầu của Kỷ Phấn Trắng.

37. Laosaurus

- Tên: Laosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Kỷ Jura muộn (160 – 150 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Không được tiết lộ - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Thân hình thon thả, di chuyển bằng hai chân Ở thời kỳ đỉnh cao của cuộc chiến những bộ xương, vào cuối thế kỷ 19, những con khủng long mới được đặt tên nhanh hơn bằng chứng hóa thạch có thể được tập hợp để hỗ trợ quá trình này. Một ví dụ tốt là Laosaurus, được dựng lên bởi nhà cổ sinh vật học nổi tiếng Othniel C. Marsh trên cơ sở một số ít các đốt sống được phát hiện ở Wyoming. (Ngay sau đó, Marsh tạo ra hai loài Laosaurus mới, nhưng sau đó xem xét lại và chỉ định một mẫu cho chi Dryosaurus). Sau nhiều thập kỷ còn mơ hồ, trong khi đó các loài của Laosaurus được chuyển đến và được xem xét và đưa vào, Orodromeus và Othnielia – đây là một con khủng long lông chim xuất hiện vào giai đoạn muộn của Kỷ Jura đã rơi vào tình trạng ít người biết đến, và đến ngày nay nó đã có một danh pháp thực sự.

38. Laquintasaura

- Tên: Laquintasaura - Môi trường sống: Khu rừng của Nam Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Kỷ Jura sớm (200 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 0,914 mét và nặng khoảng 4,54 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân, hàm răng có răng đặc biệt Loài khủng long ăn thực vật đầu tiên từng được phát hiện ở Venezuela – và chỉ là loài khủng long thứ hai, kể từ khi nó được công bố cùng lúc với Tachiraptor ăn thịt – Laquintasaura là một loài Ornithischian có kích thước nhỏ phát triển ngày sau ranh giới giữa kỷ Triassic và kỷ Jura, cách đây 200 triệu năm. Điều này có nghĩa là Laquintasaura chỉ mới được tiến hóa từ tổ tiên là loài ăn thịt của nó (những con khủng long đầu tiên xuất hiện ở Nam Mỹ 30 triệu năm trước) – có thể giải thích hình dạng kỳ lạ của răng của loài khủng long này, và phù hợp với chế độ ăn uống bình thường của nó là ăn dương xỉ và lá.

39. Leaellynasaura

Nếu như tên Leaellynasaura có vẻ lạ, đó là bởi vì đây là một trong số ít loài khủng long được đặt theo tên của người còn sống: con gái của nhà cổ sinh vật học người Úc Thomas Rich và Patricia Vickers – Rich, người đã khám phá ra con khủng long này vào năm 1989.

40. Lesothosaurus

Lesothosaurus có thể phải hoặc không phải là loài khủng long giống như Fabrosaurus (phần còn lại được phát hiện sớm hơn nhiều), và nó cũng có thể là tổ tiên của Xiaosaurus, nhưng lại có nguồn gốc nhỏ khác ở Châu Á.

41. Lurdusaurus

- Tên: Lurdusaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Phi - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 9,14 mét và nặng 6 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Cổ dài, thân thấp và có đuôi ngắn Lurdusaurus là một trong những loài khủng long làm cho các nhà cổ sinh vật học không thỏa mãn. Phần còn lại của nó đã được phát hiện ở miền trung Châu Phi vào năm 1999, kích thước khổng lồ của loài khủng long này được cho là tiến hóa của khủng long chân chim (có nghĩa là, loài khủng long chân chim có kích thước nhỏ của kỷ Jura và đầu kỷ Phấn Trắng dần dần nhường chỗ cho khủng long chân chim có kích thước lớn, tức là Hadrosaurs ở cuối kỷ Phấn Trắng). Với chiều dài 9,14 mét và nặng 6 tấn, Lurdusaurus (và chi khổng lồ của nó, Lanzhousaurus, được phát hiện ở Trung Quốc năm 2005) đã tiếp cận được phần lớn loài khủng long được cho là lớn nhất này, Shantungosaurus, sống 40 triệu năm sau đó.

42. Lycorhinus

- Tên: Lycorhinus - Môi trường sống: Khu rừng của Nam Phi - Thời kỳ lịch sử: Kỷ Jura sớm (200 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,22 mét và nặng khoảng 22,7 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân không thường xuyên, răng nanh lớn Như bạn có thể đoán được tên của nó theo tiếng Hy Lạp là “mõm sói” – Lycorhinus không được xác định là một loài khủng long cho đến khi hóa thạch của nó lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1924, như một Therapsid, hay “loài bò sát giống như động vật có vú” (đây là nhánh của loài bò sát mà cuối cùng đã tiến hóa thành những loài động vật có vú thực sự trong suốt thời kỳ Trias). Phải mất gần 40 năm các nhà cổ sinh vật học mới nhận ra Lycorhinus là một con khủng long Ornithopod có liên quan mật thiết với Heterodontosaurus, đặc biệt là một số răng có hình thái kỳ lạ (đặc biệt là hai cặp răng nanh quá khổ ở hàm trước của nó).

43. Macrogryphosaurus

- Tên: Macrogryphosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Nam Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Phấn Trắng (90 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 6,1 mét và nặng từ 1 đến 2 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Hộp sọ hẹp, chi sau dài hơn chi trước, thân béo lùn Bạn phải chiêm ngưỡng bất kỳ con khủng long nào được gọi là “con thằn lằn lớn bí ẩn” – một cái nhìn rõ ràng được chia sẻ bởi các nhà sản xuất của bộ phim BBC Walking with Dinosaurs, người đã từng cho Macrogryphosaurus một vai nhỏ trong phim. Một trong những loài khủng long hiếm được khám phá ở Nam Mỹ, Macrogryphosaurus dường như có quan hệ chặt chẽ với Talenkauen, và được phân loại là một Iguanodont đơn giản. Kể từ khi hóa thạch ở giai đoạn vị thành niên được phát hiện, không ai có thể chắc chắn rằng Macrogryphosaurus trưởng thành sẽ có kích thước như thế nào, 3 hoặc 4 tấn không phải là cân nặng được đưa ra.

44. Manidens

- Tên: Manidens - Môi trường sống: Khu rừng của Nam Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn giữa Kỷ Jurassic (170 – 165 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng từ 0,61 đến 0,914 mét và nặng từ 2,27 đến 4,54 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, răng nổi bật, di chuyển bằng hai chân Các Heterodontosaurids – gia đình của khủng long Ornithopod Epitomized, bạn biết đó, Heterodontosaurus là một trong số những con khủng long kỳ lạ và kém hiểu biết nhất của giai đoạn từ đầu đến giữa của kỷ Jura. Manidens được phát hiện gần đây đã sống vài triệu năm sau Heterodontosaurus, nhưng dường như chúng đã theo đuổi lối sống tương tự, có thể bao gồm một chế độ ăn kiêng. Theo quy định, Heterodontosaurids có kích thước khá nhỏ (ví dụ lớn nhất của chi Lycorhinus, không vượt quá 22,7 kg khi ngâm nước), và có khả năng là chúng phải thích nghi với chế độ ăn của chúng trong chuỗi thức ăn.

45. Mantellisaurus

- Tên: Mantellisaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (135 – 125 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 9,14 mét và nặng 3 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Dài, đầu phẳng, cơ thể có cấu trúc hợp lý Vào thế kỷ XXI, các nhà cổ sinh vật học vẫn còn loay hoay dọn dẹp những nhầm lẫn của những người tiền nhiệm của những năm 1800. Một ví dụ điển hình là Mantellisaurus, cho đến năm 2006 được phân loại là một loài Iguanodon – ngay từ khi Iguanodon được phát hiện sớm trong lịch sử cổ sinh vật học (vào năm 1822) mà mọi loài khủng long nhìn từ xa trông giống như nó là được gán cho chi của nó. Mantellisaurus đã sửa chữa một trong những bất công của lịch sử theo một cách khác. Hóa thạch nguyên thủy của Iguanodon được phát hiện bởi nhà tự nhiên học nổi tiếng Gideon Mantell, người sau đó đã bị vượt mặt bới đối thủ có tinh thần bình hòa Richard Owen. Bằng cách đặt tên cho loài Ornithopod mới này sau Mantell, các nhà cổ sinh vật học cuối cùng đã đặt tên hóa thạch theo tên của người thợ săn kỳ quặc này nhằm dành cho ông sự tôn trọng mà ông xứng đáng. Trong thực tế, Mantell đã có 3 lần lấy lại được danh dự, kể từ khi hai Ornithopod khác được mang tên ông – Gideonmantellia và Mantellodon.

46. Mantellodon

- Tên: Mantellodon - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (135 – 125 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 9,14 mét và nặng 3 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Ngón tay cái nhọn, di chuyển bằng hai chân Gideon Mantell thường bị xem thường trong thời gian ông sống (đáng chú ý là nhà cổ sinh vật học nổi tiếng Richard Owen), nhưng ngày nay không có ít hơn ba con khủng long được đặt theo tên ông: Gideomantellia, Mantellisaurus và (đáng ngạc nhiên nhất) Mantellodon. Vào năm 2012, Gregory Paul đã “cứu sống” Mantellodon ra khỏi Iguanodon, nơi trước đây nó đã được chỉ định là một loài riêng biệt và nâng nó lên một chi mới. Vấn đề là, liệu Mantellodon có xứng đáng với chi mới này hay không, ít nhất một nhà khoa học đã khẳng định rằng nó nên được xếp vào chi của một loài giống Iguanodon như Mantellisaurus.

47. Mochlodon

- Tên: Mochlodon - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Phấn Trắng (75 – 70 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 3,05 mét và nặng 227 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước vừa phải, di chuyển bằng hai chân Như một quy luật chung, bất kỳ loài khủng long nào từng được phân loại là một loài Iguacodon đã có một thời kỳ phân loại phức tạp. Một trong số ít loài khủng long được phát hiện ở Áo vào ngày nay, Mochlodon được chỉ định là Iguanodon suessii vào năm 1871, nhưng nó nhanh chóng được khẳng định là một loài Ornithopod nhỏ đáng yêu, được tạo ra bởi Harry Seeley vào năm 1881. Vài năm sau, một loài Mochlodon được gọi là Rhabdodon nổi tiếng hơn, và vào năm 2003, một loài khác được tách ra thành một chi mới Zalmoxes. Ngày nay, rất ít phần còn lại của Mochlodon có một danh xưng mặc dù một số nhà cổ sinh vật học vẫn tiếp tục sử dụng tên của chúng.

48. Muttaburrasaurus

Nhờ việc khám phá ra một bộ xương gần như hoàn chỉnh ở Úc, các nhà cổ sinh vật học biết thêm về hộp sọ của Muttaburrasaurus hơn là những việc chúng đã làm trong hầu hết các loài khủng long Ornithopod khác.

49. Nanyangosaurus

- Tên: Nanyangosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Đông Á - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn giữa Kỷ Phấn Trắng (110 – 100 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 3,66 mét và nặng 454 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước vừa phải, cánh tay và bàn tay dài Trong giai đoạn đầu của kỷ Phấn Trắng, những con Ornithopod lớn nhất và tiên tiến nhất (được xác định là Iguanodon) bắt đầu tiến hóa thành những con khủng long đầu tiên, hoặc những con khủng long mỏ vịt. Có niên đại khoảng 100 triệu năm trước, Nanyangosaurus đã được phân loại là một Ornithopod Iguanodontid được đặt gần hoặc ngay tại cơ sở của cây gia đình khủng long. Cụ thể, loài khủng long này nhỏ hơn rất nhiều so với những con thú mỏ vịt sau này (chỉ dài khoảng 3,66 mét và nặng nửa tấn) và có thể nó đã mất đi những cái gai ở ngón tay cái đặc trưng của loài khủng long Iguanodont khác.

50. Orodromeus

- Tên: Orodromeus - Môi trường sống: Khu rừng của Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Phấn Trắng (75 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 2,44 mét và nặng 22,7 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân Một trong những loài Ornithopod nhỏ nhất của giai đoạn cuối kỷ Phấn Trắng, Orodromeus là chủ đề của các nhà cổ sinh vật học. Khi phần còn lại của loài động vật này được phát hiện lần đầu tiên trong một khu đất làm tổ hóa thạch ở Montana được gọi là “Egg Mountain”, việc xuất hiện gần khu vực phát hiện ra hóa thạch thúc đẩy kết luận rằng những quả trứng đó thuộc về Orodromeus. Bây giờ chúng ta biết rằng những quả trứng thật sự được sinh ra bởi một con Troodon cái, cũng sống trên núi Egg – kết luận không thể tránh khỏi là Orodromeus đã bị săn lùng bởi những con khủng long Theropod có kích thước lớn hơn và thông minh hơn nhiều.

51. Oryctodromeus

- Tên: Oryctodromeus - Môi trường sống: Khu rừng của Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn giữa của Kỷ Phấn Trắng (95 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,83 mét và nặng từ 22,7 đến 45,4 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, có hành vi đào bới Một con khủng long có kích thước nhỏ có liên quan chặt chẽ với Hypsilophodon, Oryctodromeus là loài Ornithopod duy nhất được chứng minh là sống trong hang – có nghĩa là, những con trưởng thành đã đào một hố sâu trong rừng, nơi chúng có thể trốn khỏi những kẻ săn mồi và dùng để đặt trứng của chúng. Thật kỳ lạ, mặc dù Oryctodromeus không có cánh tay và cẳng tay dài và chuyên dụng cần có của một con vật đào đất, các nhà cổ sinh vật học suy đoán rằng nó có thể đã sử dụng mõm nhọn của nó như một công cụ đào bới. Một suy đoán khác cho rằng đuôi của Oryctodromeus tương đối linh hoạt hơn so với các loài Ornithopod khác, vì vậy nó có thể dễ dàng cuộn tròn hơn trong các hang ngầm của nó.

52. Othnielia

- Tên: Othnielia - Môi trường sống: Đồng bằng Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn muộn của Kỷ Jurassic (155 – 145 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,22 mét và nặng 22,7 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, chân thon, đuôi dài và cứng Othnielia có thân hình mảnh mai, di chuyển nhanh bằng hai chân được đặt theo tên nhà cổ sinh vật học nổi tiếng Othniel C. Marsh – không phải bởi Marsh (người sống trong thế kỷ 19) mà bởi một nhà cổ sinh vật học được đền đáp vào năm 1977. Othnielia rất giống với Drinker, một loài khủng long khác sống trogn thời kỳ kỷ Jurassic được đặt theo tên của Marsh, Edward Drinker Cope. Theo nhiều phương diện, Othnielia là một Ornithopod điển hình của giai đoạn cuối của kỷ Jura. Loài khủng long này có thể đã sống thành đàn và nó chắc chắn sẽ được tìm thấy tren thực đơn bữa tối của các Theropods ăn thịt có kích thước lớn hơn – mà nó đã di chuyển một chặng đường dài với tốc độ và sự nhanh nhẹn giả định của nó.

53. Othnielosaurus

- Tên: Othnielosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn muộn của Kỷ Jurassic (155 – 145 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,83 mét và nặng từ 9,07 đến 11,3 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Thân hình thon thả, di chuyển bằng hai chân Xem xét đến mức độ nổi tiếng và tài năng, Othniel C . Marsh và Edward Drinker Cope đã thức tỉnh rất nhiều sau những sai làm của mình, và đã mất hơn một thế kỷ để sửa chữa nó. Othnielosaurus được dựng lên trong thế kỷ 20 để chứa những tàn dư còn sót lại của những con khủng long ăn thực vật được Marsh và Cope đặt tên trong cuộc chiến bộ xương vào cuối thế kỷ 19, thường dựa trên những bằng chứng không đầy đủ, bao gồm Othnielia, Laosaurus và Nanosaurus. Othnielosaurus là một loài khủng long ăn cỏ có kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân và có liên quan chặt chẽ với Hypsilophodon, và chắc chắn chúng đã bị săn bắt và ăn bởi những loài lớn hơn trong hệ sinh thái Bắc Mỹ nơi nó sinh sống.

54. Parksosaurus

- Tên: Parksosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn muộn của Kỷ Phấn Trắng (70 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,52 mét và nặng 34 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân Kể từ khi Hadrosaurs (khủng long mỏ vịt) phát triển có kích thước nhỏ hơn các Ornithopods khác, bạn có thể suy nghĩ rằng hầu hết các Ornithopods xuất hiện vào cuối kỷ Phấn Trắng thường là mỏ vịt. Parksosaurus được cho là có những đặc tính trái ngược: chiếc muncher chỉ dài khoảng 0,229 mét là quá nhỏ để coi chúng như một con khủng long và là một trong những con khủng long cuối cùng được xác định tồn tại từ thời gian không lâu trước khi khủng long bị tuyệt chủng.

55. Pegomastax

Pegomastax mập mạp, đáng sợ là một con khủng long kỳ lạ, thậm chí theo tiêu chuẩn của Kỷ nguyên Mesozoi, và (tùy thuộc vào nghệ sĩ minh họa nó) nó có thể là một trong những loài khủng long hông chim xấu nhất từng tồn tại.

56. Pisanosaurus

- Tên: Pisanosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Nam Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn muộn của Kỷ Trias (220 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 0,914 mét và nặng 6,8 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, có thể có đuôi dài Một vài vấn đề phức tạp xuất hiện khi nghiên cứu cổ sinh vật học, chính xác, những con khủng long đầu tiên đã tách thành hai gia đình khủng long lớn: Ornithischian (“hông chim”) và Saurischian (“thằn lằn”). Điều khiến Pisanosaurus trở thành một phát hiện bất thường khi nó là một con khủng long Ornithischian sống cách đây 220 triệu năm ở Nam Mỹ, cùng thời với những loài Theropods xuất hiện sớm như Eoraptor và Herreresaurus (mà sẽ đưa loài Ornithischian xuất hiện sớm hơn hàng triệu năm so với trước đây). Các vấn đề phức tạp hơn, Pisanosaurus sở hữu một cái đầu theo phong cách của Ornithischian bên trên một cơ thể theo phong cách Saurischian. Loài họ hàng gần nhất của nó dường như là Eocursor ở phía nam Châu Phi, có thể đã có một chế độ ăn uống phức tạp.

57. Planicoxa

- Tên: Planicoxa - Môi trường sống: Khu rừng của Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn sớm của Kỷ Phấn Trắng (125 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 5,49 mét và nặng từ 1 đến 2 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Thân béo lùn, di chuyển bằng hai chân không thường xuyên Các Theropods lớn xuất hiện ở giai đoạn đầu của kỷ Phấn Trắng ở Bắc Mỹ, khoảng 125 triệu năm trước, cần một lượng lớn con mồi, và không có con mồi nào có thể chắc chắn hơn là loài Ornithopod có cơ thể béo lùn và to lớn như Planicoxa. Loài Iguanodontid (được đặt tên như vậy bởi nó có liên quan chặt chẽ với Iguanodon) không hoàn toàn có khả năng tự vệ, đặc biệt là khi đã phát triển đầy đủ, nhưng nó phải đối mặt với sự săn lùng ráo riết của kẻ săn mồi khi đang ăn cỏ. Một loài khủng long hông chim có liên quan, Camptosaurus, đã được gán cho Planicoxa, trong khi một loài Planicoxa lại bị tước đi để dựng lên chi Osmakasaurus.

58. Proa

- Tên: Proa - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (110 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 6,1 mét và nặng 1 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Thân béo lùn, đầu nhỏ, di chuyển bằng hai chân không thường xuyên Không phải một tuần đã trôi qua, có vẻ như không có một người nào hay tại một nơi nào đó phát hiện ra một Ornodopod Iguanodont khác ở giai đonạn giữa của kỷ Phấn Trắng. Các hóa thạch bị phan mảnh của Proa được khai quaatk tại tỉnh Teruel của Tây Ban Nha cách đây vài năm, ngà kỳ lạ xuất hiện ở hàm dưới của loài khủng long này là nguồn gốc của tên của chúng, theo tiếng Hy Lạp là “prow”. Tất cả chúng ta biết chắc chắn về Proa là một loài Ornithopod cổ điển, tương tự như Iguanodon và hàng chục chi khác, có vai trò là cung cấp một nguồn thực phẩm dồi dào cho chim ăn thịt và Tyrannosaurs.

59. Protohados

- Tên: Protohados - Môi trường sống: Khu rừng của Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn muộn của Kỷ Phấn Trắng (95 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 7,62 mét và nặng từ 1 đến 2 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Đầu nhỏ, thân hình to lớn, di chuyển bằng hai chân không thường xuyên Trong quá trình tiến hóa, thời điểm mà khi những con Ornithopod tiên tiến nhất tiến hóa thành những con khủng long đầu tiên hoặc những con khủng long mỏ vịt. Vào cuối những năm 1990, Protohados được phát hiện bởi người xác định nó là loài khủng long đầu tiên, và tên của nó đã phản ánh sự tin tưởng của ông vào đánh giá này. Tuy nhiên, các nhà cổ sinh vật học khác thì ít chắc chắn hơn, và kể từ khi Protohados được khẳng định là một con khủng long Iguanodontid, không gần như hoàn toàn giống với đỉnh của một chú vịt con thực sự. Đây không chỉ là một bằng chứng được đánh giá cao mà còn bảo toàn lý thuyết hiện tại rằng những con khủng long thực sự đầu tiên phát triển ở Châu Á thay vì ở Bắc Mỹ (mẫu vật của Protohados được khai quật ở Texas).

60. Qantassaurus

Phần đầu nhỏ xíu với mắt to Qantassaurus sống tại Úc khi lục địa đó còn xa hơn nhiều so với hiện nay, có nghĩa là nó đã phát triển mạnh trong những điều kiện giá lạnh có thể đã giết chết hầu hết các loài khủng long.

61. Rhabdodon

- Tên: Rhabdodon - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn muộn của Kỷ Phấn Trắng (75 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 3,66 mét và nặng từ 113 đến 227 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Mõm cùn, lớn, răng hình que Ornithopods là loài khủng long phổ biến nhất được khai quật trong thế kỷ 19, chủ yếu là vì rất nhiều loài trong số họ sống ở Châu Âu (nơi cổ sinh vật học phát triển mạnh mẽ ở giai đoạn thế kỷ 18 và 19). Được phát hiện vào năm 1869, Rhabdodon vẫn chưa được phân loại đúng, vì nó bao gồm đặc điểm của cả hai loài Ornithopod: Iguanodonts (khủng long ăn cỏ có kích thước tương tự và thường được xếp là Iguanodon) và Hypsilophodonts (khủng long giống như vậy, bạn đoán là, Hypsilophodon). Rhabdodon là một Ornithopod có kích thước khá nhỏ trong thời gian và địa điểm nó sinh sống, đặc điểm đáng chú ý nhất của nó là răng tròn và đầu cùn bất thường.

62. Siamodon

- Tên: Siamodon - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Á - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (110 – 100 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 6,1 mét và nặng từ 1 đến 2 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Đầu nhỏ, đuôi dày, di chuyển bằng hai chân không thường xuyên Ornithopods, như Titanosaurs được phân bố khắp nơi trên thế giới trong giai đoạn từ giữa đến cuối kỷ Phấn Trắng. Tầm quan trọng của nó được biểu hiện ở chỗ Siamodon là một trong số ít loài khủng long được phát hiện ở Thái Lan ngày nay (một quốc gia được gọi là Siam) và như loài họ hàng gần gũi của nó Probactrosaurus, nó nằm gần với thời điểm tiến hóa của những con Hadrosaurs thực sự đầu tiên được tách ra khỏi tổ tiên của loài Ornithopod. Cho đến nay, Siamodon chỉ được biết đến với một chiếc răng duy nhất và một bộ não hóa thạch, khám phá sâu hơn sẽ làm sáng tỏ thêm về ngoại hình và lối sinh hoạt của nó.

63. Talenkauen

- Tên: Talenkauen - Môi trường sống: Khu rừng của Nam Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Phấn Trắng (70 – 65 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 4,57 mét và nặng từ 227 đến 340 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước vừa phải, đầu nhỏ Ornithopods có kích thước nhỏ, ăn thực vật và di chuyển bằng hai chân đã trở nên thưa thớt hơn trên mặt đất vào cuối kỷ Phấn Trắng ở Nam Mỹ, với chỉ một số ít các chi được phát hiện cho đến ngày nay. Talenkauen khác biệt hẳn so với các loài khủng long chân chim khác ở Nam Mỹ như Anabisetia và Gasparinisaura ở chỗ nó mang đặc điểm giống hệt với loài Iguanodon nổi tiếng hơn với thân dài, dày và một cái đầu nhỏ. Các hóa thạch của loài khủng long này bao gồm tập hợp các tấm hình bầu dục xếp cạnh sườn, nó không khẳng định được tất cả các Ornithopods đều có tính năng này (hiếm khi được lưu giữ trong hồ sơ hóa thạch) hoặc nếu có cũng chỉ giới hạn ở một vài loài.

64. Tenontosaurus

Một số loài khủng long nổi tiếng hơn về cách chúng ăn uống hơn là chúng sống như thế nào. Đó là trường hợp của Tenontosaurus, một con Ornithopod cỡ trung bình nổi tiếng vì có trong thực đơn ăn trưa của loài ăn thịt Deinonychus.

65. Theiophytalia

- Tên: Theiophytalia - Môi trường sống: Khu rừng của Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (110 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 4,88 mét và nặng 454 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Thân dài và dày, đầu nhỏ Khi hộp sọ của Theiophytalia được phát hiện vào cuối thế kỷ 19, gần một công viên được gọi là “Garden of the Gods”, do đó tên của loài khủng long này được nhà cổ sinh vật học nổi tiếng Othniel C. Marsh cho rằng nó là một loài Camptosaurus. Sau đó, mọi người nhận ra rằng loài Ornithopod này có niên đại từ đầu kỷ Phấn Trắng thay vì thời kỳ cuối của kỷ Jura, khiến cho một chuyên gia khác đã chỉ định xếp nó thành một chi riêng. Ngày nay các nhà cổ sinh vật học tin rằng Theiophytalia xuất hiện giữa giai đoạn của amptosaurus và Iguanodon, giống như những con Ornithopod khác, loài động vật ăn cỏ nặng nửa tấn này có thể chạy trên hai chân khi bị kẻ thù săn đuổi.

66. Thescelosaurus

Năm 1993, các nhà cổ sinh vật học đã phát hiện ra một mẫu vật gần như nguyên vẹn của Thescelosaurus chứa những tàn tích hóa thạch của một trái tim có bốn ngăn. Đây có phải là một hiện vật xác thực hay nó chỉ là sản phẩm phụ gây nên bởi quá trình hóa thạch?

67. Tianyulong

- Tên: Tianyulong - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Á - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn muộn của Kỷ Jurassic (155 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 0,914 mét và nặng 4,54 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân, có lông nguyên thủy Tianyulong đã ném con khủng long vào các hệ thống phân loại đã được sắp xếp cẩn thận của các nhà cổ sinh vật học. Trước đây con khủng long duy nhất được biết đến là có lông vũ là những con vật nhỏ (động vật ăn thịt di chuyển bằng hai chân), chủ yếu là chim ăn thịt và khủng long bay có liên quan (nhưng cũng có thể là Tyrannosaurs chưa trưởng thành). Tianyulong là một sinh vật khác hoàn toàn: một khủng long chân chim (có kích thước nhỏ, ăn thực vật) có hóa thạch mang dấu ấn không thể nhầm lẫn, có lông proto rậm rạm, do đó có thể cho rằng nó là thuộc loài động vật có máu nóng. Câu chuyện nhỏ: nếu Tianyulong có lông, vì vậy có thể bất cứ con khủng long nào cũng không gặp trở ngại gì trong chế độ ăn uống hoặc lối sinh hoạt của nó.

68. Trinisaura

- Tên: Trinisaura - Môi trường sống: Đồng bằng Nam Cực - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Phấn Trắng (75 – 70 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,22 mét và nặng từ 13,6 đến 18,1 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, mắt lớn, di chuyển bằng hai chân Được phát hiện ở Nam Cực vào năm 2008, Trinisaura được xác định là loài khủng long chân chim đầu tiên xuất hiện ở lục địa khổng lồ này, và là một trong số ít loài được đặt theo tên của giới cái (giống với Leaellynasaura đến từ Úc). Điều làm cho Trinisaura quan trọng hơn là nó có khả năng chống chịu với thời tiết khắc nghiệt vượt tiêu chuẩn của Mesozoi, 70 triệu năm trước, Nam Cực không lạnh như ngày nay nhưng nó lại bị chìm trong bóng tối trong nhiều năm. Giống như những loài khủng long khác từ Úc và Nam Cực, Trinisaura thích nghi với môi trường của nó bằng cách đôi mắt phát triển to hơn bình thường, giúp nó tận dụng ánh mặt trời ít ỏi và phát hiện ra các Theropod từ một khoảng cách an toàn.

69. Uteodon

- Tên: Uteodon - Môi trường sống: Khu rừng của Bắc Mỹ - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn muộn của Kỷ Jura (150 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 6,1 mét và nặng 1 tấn - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Di chuyển bằng hai chân, mõm dài và hẹp Dường như có một quy luật trong cổ sinh vật học là số lượng của các chi vẫn không đổi: trong khi một số loài khủng long đã bị giáng cấp xuống từ chi của nó (có nghĩa là, được phân loại lại thành các cá thể của chi đã được đặt tên), còn những loài khác lại được phân loại theo chiều ngược lại. Đó là trường hợp đúng với Uteodon, mà trong hơn một thế kỷ đã được coi là mẫu vật, và sau đó được chuyển lên thành một loài riêng biệt của chi Campnosaurus Ornithaurus nổi tiếng ở Bắc Mỹ. Mặc dù nó khác biệt về mặt cấu trúc so với Campnosaurus (đặc biệt là mối quan hệ giữa hình thái của bộ não và vai trò của nó), Uteodon có thể có lối sống tương tự, ăn thực vật và chạy trốn với tốc độ đáng kinh ngạc khi bị truy đuổi bởi những kẻ săn mồi đang đói.

70. Valdosaurus

- Tên: Valdosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Tây Âu - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (130 – 125 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,22 mét và nặng từ 9,07 đến 11,3 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân Valdosaurus là một loài Ornithopod điển hình của giai đoạn đầu kỷ Phấn Trắng ở Châu Âu: kích thước nhỏ, di chuyển nhanh bằng hai chân, ăn thực vật. Có lẽ khả năng bùng nổ về tốc độ ấn tượng được biểu hiện khi nó bị truy đuổi bởi các Theropods lớn hơn trong môi trường sống của nó. Cho đến gần đay, loài khủng long này đã được phân loại là một loài Dryosaurus nổi tiếng hơn, nhưng khi xem xét lại hóa thạch, nó vẫn được xếp vào một chi riêng biệt. Một “Orguanodont” Ornithopod, Valdosaurus có liên quan chặt chẽ với Iguanodon. (Gần đây, một loài Valdosaurus ỏ miền Trung Châu Âu đã được xếp vào chi chính của nó, Elrhazosaurus).

71. Xiaosaurus

- Tên: Xiaosaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Á - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn muộn của Kỷ Jura (170 – 160 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 1,52 mét và nặng từ 34 đến 45,4 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân, răng hình lá Tuy nhiên, một hẻm núi trong vành đai được nhà cổ sinh vật học Trung Quốc nổi tiếng Dong Zhiming, người phát hiện ra hóa thạch nằm rải rác của Xiaosaurus vào năm 1983, nó là một loài khủng long chân chim vô hại, có kích thước nhỏ, ăn thực vật xuất hiện vào cuối kỷ Jura, thời gian đó có thể được coi là thời tổ tiên của Hypsilophodon (và chính nó cũng có thể được tiến hóa từ Fabrosaurus). Khác với những sự kiện khác, mặc dù không biết nhiều về loài khủng long này, và Xiaosaurus có thể trở thành một loài Irnithopod đã được đặt tên (một trường hợp chỉ có thể được giải quyết khi phát hiện thêm hóa thạch).

72. Xuwulong

- Tên: Xuwulong - Môi trường sống: Khu rừng của Đông Á - Thời kỳ lịch sử: Đầu Kỷ Phấn Trắng (130 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Không được tiết lộ - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Đuôi dày và cứng, chi trước ngắn Chưa có nhiều thông tin về Xuwulong được công bố, một khủng long chân chim xuất hiện ở đầu kỷ Phấn Trắng ở Trung Quốc nằm gần với sự phân chia giữa khủng long chân chim Iguanodontid (có nghĩa là những loài có sự tương đồng rõ rệt với Iguanodon) và loài Hadrosaurs đầu tiên hoặc khủng long mỏ vịt. Nói chung, so với những loài khủng long khác, Xuwulong có một cái đuôi dày, một cái mỏ hẹp và đôi chân sau dài giúp nó có thể chạy đi khi bị đe dọa bởi những kẻ săn mồi. Có lẽ điều phổ biến nhất được nhắc tới của loài khủng long này là “long - dài”, có nghĩa là “con rồng”, ở cuối tên của nó, thông thường, gốc này ở Trung Quốc thường dành riêng cho những sinh vật ăn thịt đáng sợ như Guanlong hoặc Dilong.

73. Yandusaurus

- Tên: Yandusaurus - Môi trường sống: Khu rừng của Châu Á - Thời kỳ lịch sử: Giai đoạn giữa của Kỷ Jurassic (170 – 160 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng từ 0,914 đến 1,52 mét và nặng từ 6,8 đến 11,3 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: Kích thước nhỏ, di chuyển bằng hai chân Khi nằm trong một chi khủng long khá an toàn bao gồm hai loài đã được đặt tên, Yandusaurus từ đó đã bị hạ xuống bởi các nhà khảo cổ tới mức loài khủng long chân chim này không còn được công nhận là một trong số những loài khủng long xuất hiện sớm nhất. Các loài Yandusaurus nổi bật nhất đã được gán lại cho Agilisaurus nổi tiếng hơn vào một vài năm trước, và sau đó được tái chỉ định vào một chi hoàn toàn mới, Hexinlusaurus. Được phân loài là “Hypsilophodonts”, tất cả những loài khủng long có kích thước nhỏ, ăn cỏ, có quan hệ gần gũi với Hypsilophodon và phân bố khắp nơi trên thế giới trong thời đại Mesozoi.

74. Zalmoxes

- Tên: Zalmoxes - Môi trường sống: Khu rừng ở trung tâm Châu Âu - Thời kỳ lịch sử: Cuối Kỷ Phấn Trắng (70 – 65 triệu năm trước) - Kích thước và trọng lượng: Dài khoảng 3,05 mé và nặng 227 kg - Chế độ ăn: Động vật ăn thực vật - Đặc điểm nhận dạng: mỏ hẹp, hộp sọ hơi nhọn Như thể không có điều gì khó khăn để phân loại khủng long Ornithopod, việc khám phá ra Zalmoxes ở Romania đã cung cấp nhiều bằng chứng cho một chủng loài phụ khác của gia đình khủng long này, được biết đến với cái tên la hoắc như những con khủng long Rhabdodontid Iguanodonts (ngụ ý rằng họ hàng gần nhất của Zalmoxes trong đại gia đình khủng long bao gồm cả Rhabdodon và Iguanodon). Tính đến nay, không có nhiều thông tin về loài khủng long Rumani này, nhiều điều có thể được thay đổi khi hóa thạch của nó được phân tích sâu hơn. (Một điều chúng ta biết là Zalmoxes sống và phát triển trên một hòn đảo tương đối biệt lập, có thể giúp ích trong việc giải thích các đặc điểm giải phẫu đặc thù của nó).